کتوک شعر میناب

یکی از مهم ترین ویژگی های ادبیات فولکلور صمیمیت و عینی بودن آن است و همین ویژگی ها باعث می شود که مخاطب به آن علاقه نشان دهد  و حتی شاعران بزرگ فارسی مانند شهریار با منظومه (حیدر بابا) که به زبان ترکی سروده شده است یا بابا طاهر که به لهجه ی همدانی دوبیتی ها ماندگاری سروده است از این آبشخور تا حدودی دست ناخورده استفاده کرده اند  وبه غنا زبان فارسی افزوده اند.خیلی از افراد معتقد هستند که ادبیات بومی محدویت مکانی دارد این حرف می تواند درست باشد ولی همه ی حرف نیست چون محدویت آن است که همه شاعران و نویسندگان و هنرمندان با یک زبان هنر خود را عرضه کنند ولی این بومی سرودها و بومی نوشته ها باعث وسعت ادبیات فارسی می شوند و آن را پویا و سرزنده و باعث حفظ گنجینه های فرهنگی و زبانی و اعتقادی منطقه می شوند و در واقع هویت هر فرد در زبان تجلی پیدا می کند و کوشش برای حفظ زبان تلاش برای از بین نرفتن هویت است  و در ضمن بعضی از پدیده های طبیعی و فضاها یک منطقه را نمی توان به زبان دیگر بیان کرد یا معادل فارسی آن وجود ندارد یا اگر داشته باشد از آن صمیمیت برخوردار نیست مثلاً نیما یوشیج کلمه ی مانند داروگ که به معنای قورباغه هست را از ادبیات منطقه خود می گیرد و چنان زیبا در شعر به کار می برد که این کلمه تمام کشور را در بر می گیرد آیا اگر نیما یوشیج به جای داروگ قورباغه می گفت به همین اندازه در محبوبت اثر موثر واقع می شد؟!در حالی که داروگ قورباغه ای  هست که خاص آن منطقه بوده وترجمه کردن آن به قورباغه هم خالی از عیب نیست.در مجموعه شعر بومی (دَرِنگا) اثر یوسف قاسمی ما شاهد هستیم که از پتانسیل کلمات بومی استفاده شده برای بیان اندیشه شاعر،زنده نگه داشتن واژه، زنده کردن تصاویری که با زندگی شهری امروز فاصله زیادی دارد.

عینی بودن تصاویر در کتاب دَرِنگا:

سَرِ لورِ رِگو بلبل اَخُندی

مُگُ سوتند و لُمبورُ مَرض گِه

بِنک پا مَنجلِ جازگ به جونی

به زیردَلگ لُمبو مثل چوچَک

یا خیلی از موارد دیگر که شاعر استفاده کرده از تصاویری که برای مخاطب آشنا بوده و یا حتی آن را تجربه کرده است و این ویژگی ها در کنار همزبانی و خلا موجود در شعر رودانی باعث شده است مخاطب به آن علاقه نشان دهد  وشاید بتوان گفت یکی ویژگی های دیگر شعر بومی این باشد که بعضی از کلمات خود به خود ایجاد طنز می کنند یعنی اگر این کلمه در یک شعر جدی هم بکار برود چون کلمه ذات طنز آمیزی دارد لبخندی را گوشه ی لب مخاطب می گذارد!

مثلاً:

مِثِ دردِ که کوِتی تو گِدامه!

اِسنگ چوکَلَک پامِ پَدوتِه!

دگه چیمو مو واردی پلَ پَلنگی

شلنگِ پُت پُتی هم روده نابو

تمام این واژه ها در شعرهای جدی بکار گرفته شده اند ولی به دلیل ذاتی بودن طنز آمیز بودن کلمه در مخاطب ایجاد مسرت می کند!

شاعر مجموعه شعر بومی (دَرِنگا) از نظر محتوایی و جامعه شناسی در شعرهای خود بیشتر با قشر ضعیف مدارا و ابراز همدردی کرده است و نسبت به افرادی که رفاه و آسایش را به هر قیمتی به دست آوردند لحنی اعتراضی و طلبکارانه دارد ودر بعضی شعرها مناظره ای بین این دو قشر گذاشته است و در نتیجه گیری اندیشه خود را بیان کرده از زبان فرد فقیر مثلاً:

زمین خوارِ اِگفتی به فکیرِیِ

نَکو هر که زِرِنگی چِف اَسیری

جوابی دا فکیر،گفتی کِیومَت

اَشورشِنتو به مثلِ یک حَنیریِ

شاعر واژه زرنگی را در شعر معادل دزدی گرفته است!واین نکته ای ظریف است که شاعر آگاه بوده که یک فرد به ظاهر با شخصیت دزدی را با زرنگی جابه جا می کند و این یعنی دور زدن قبح دزدی!

نام نویسنده:جلال صفایی پور شاعر رودانی